Egzama Neden Olur?

Egzama, tıbbi adıyla atopik dermatit, tekrarlayan kaşıntı, kızarıklık, çatlama ve kabuklanmayla seyreden bir cilt hastalığıdır. Özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde başlar, bazı olgularda erişkinliğe kadar devam edebilir .

Patofizyoloji – Vücutta Neler Olur?

• Genetik yatkınlık; Filaggrin (FLG) gibi epidermal yapı proteinlerini kodlayan genlerdeki mutasyonlar, cilt bariyerini zayıflatır ve egzama riskini artırır.
• Epidermal bariyer bozukluğu; sağlıklı cilt bariyeri kaybolunca su kaybı artar, parçacıklar ve mikroorganizmalar cilde girer, bu durum inflamasyon ve kaşıntıyı tetikler.
• Bağışıklık sistemi düzensizliği; T hücreleri, iltihabi sitokinlerle (IL 4, IL 13, IL 22) aktive olur ve ciltte kronik inflamasyon yaratır.
• Mikrobiyom etkisi; egzamalı ciltte Staphylococcus aureus adı verilen mikroorganizma kolonisi fazlaca çoğalır, bu durum inflamasyonu şiddetlendirip bariyeri daha da bozar.
• Çevresel faktörler; düşük nem, sıcak/soğuk hava, tahriş edici kimyasallar, deodorant, deterjan, kumaş ve stres gibi faktörler; cilt bariyerini zedeler ve lezyonları tetikler.

Risk Faktörleri & Tetikleyiciler Nelerdir?

Aile öyküsü (astım, saman nezlesi veya egzama geçmişi), genetik mutasyonlar, bağışıklık dengesizliği, cilt mikrobiyomu, çevresel uyaranlar (sert sabunlar, deterjan, meyve suyu gibi kimyasallar, toz akarları, hayvan tüyü, polen, küf, sıcak/soğuk, kuru hava, terleme), psikolojik stres, gıda tetikleyicileri (özellikle çocuklarda) şeklinde sıralanabilir.

Klinik Belirtiler & Komplikasyonlar

Kuru, çatlamış ve kaşıntılı cilt görülür. Sürecin ilerleyen aşamalarında: inflamasyon, su dolu veziküller, kabuklanma, likenifikasyon (kalınlaşma) görülebilir. Sık görülen ikincil sorunlar ise bazı bakteriyel ya da viral enfeksiyonların eklenmesi ve uyku bozukluklarıdır.

Tedavi & Yönetim Önerileri

• Cilt bariyerini güçlendirme: Nemlendirici olarak krem/merhem kullanımı
• Topikal tedavi: Kortikosteroid ya da çeşitli kremler
• Enfeksiyon yönetimi: Kanıtlı enfekte bölgelerde antibiyotik veya antiviral ilaç
• Fototerapi: Orta ağır vakalarda
• Sistemik veya biyolojik ajanlar: Şiddetli vakalarda yeni biyolojik alanlar

Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?

Şiddetli kaşıntı ve gece uykusu bozuluyorsa, enfeksiyon bulguları varsa (sarı kabuk, akıntı, ateş), standart önlemlerle iyileşme olmuyorsa, psikolojik ve sosyal etkileri artmışsa dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.

Kaynaklar
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538209/
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/atopic-dermatitis-eczema/symptoms-causes
3. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6399565/
4. https://www.medicalnewstoday.com/articles/14417
5. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9998-eczema